Historia na sobotę: Bahnhofstraße, Dworcowa – nasz bytomski Wall

Ulica Dworcowa to serce bytomskiego śródmieścia – reprezentacyjny deptak łączący plac Tadeusza Kościuszki z placem Michała Wolskiego. Choć dziś tętni życiem jako główna ulica handlowa, jej historia sięga średniowiecza, a obecny kształt zawdzięcza dynamicznym przemianom XIX i XX wieku.

Od średniowiecznego traktu do reprezentacyjnej Bahnhofstraße

Pierwotnie ulica Dworcowa była częścią średniowiecznej drogi do Gliwic, przecinającej Przedmieście Gliwickie. Jeszcze w 1828 roku przy tej trasie stały gospodarstwa bytomian – rodziny Żarów, Skrzypców, Gałuszków czy Wieczorków. Prawdziwy przełom nastąpił w 1872 roku, gdy wybudowano dworzec Kolei Górnośląskich (dzisiejszy Bytom Główny). Wówczas ulica, nazwana Bahnhofstraße, stała się wizytówką miasta, zastępując rynek w roli centrum życia społecznego i handlowego.

W latach 1870–1910 zniknęły wiejskie zabudowania, a w ich miejsce powstały okazałe kamienice mieszczące hotele, banki, restauracje i eleganckie sklepy. Do dziś większość tej zabudowy przetrwała, stanowiąc unikatowy zespół architektoniczny.

Architektoniczne perły Dworcowej

Ulica Dworcowa to prawdziwa galeria stylów – od historyzmu przez secesję po modernizm. Wśród najcenniejszych obiektów warto wymienić:

• Hotel Bristol (dawny Kaiserhof, nr 16) – wybudowany w 1858 r., przebudowany w stylu secesyjnym w 1910 r. W 1927 r. odbył się tu jedyny na niemieckim Śląsku koncert Karola Szymanowskiego.
• Kamienica przy Dworcowej 10 – projekt Karla von Kozlowskiego (1908 r.), ozdobiona bogatą secesyjną fasadą.
• Budynek dawnego Hotelu Reichshof (nr 19) – dzieło Franza Sotzika (1905 r.), łączące secesję z elementami modernizmu.
• Kamienica Wilhelma Hellera (nr 22) – secesyjna perełka z 1905 r.

Większość kamienic powstała pod koniec XIX wieku, a ich projektantami byli znani śląscy architekci, tacy jak Alfons Powollik, Edmund Trossin czy Paul Gaertel.

Dworcowa w czasach PRL i współczesności

W okresie Polski Ludowej ulica nosiła nazwę 1 Maja, lecz mieszkańcy wciąż nazywali ją potocznie „Wallem” (nazwa prawdopodobnie nawiązywała do nowojorskiej Wall Street). W 1992 r. przeprowadzono gruntowną przebudowę – zamieniono nawierzchnię na granitową kostkę, ustawiono nowe latarnie i całkowicie wyłączono ruch kołowy. Choć inwestycja budziła wówczas kontrowersje, na kolejne trzy dekady stała się wizytówką miasta.

Ciekawostki

• Przy północnym wylocie ulicy stoi rzeźba „Świetlik”, jedna z nielicznych współczesnych instalacji w tej historycznej przestrzeni.
• W miejscu dzisiejszego McDonalda działała niegdyś słynna kawiarnia Lichtensteina.
• Kamienica nr 4 należała do Moritza Mannheimera, żydowskiego lekarza i wieloletniego przewodniczącego Rady Miejskiej.

Ulica Dworcowa to nie tylko handlowa arteria, ale także żywa kronika Bytomia – miasta, które wciąż pisze swoją historię.