Historia na niedzielę: Dworzec kolejowy w Bytomiu – perła modernizmu na Górnym Śląsku

Bytomski dworzec kolejowy to wyjątkowe miejsce, gdzie historia, architektura i współczesność splatają się w jednym z najciekawszych obiektów kolejowych w Polsce. To także jeden z nielicznych dworców w kraju z zabytkową halą peronową, która nadaje mu niepowtarzalny charakter.

Kluczowy węzeł komunikacyjny

Dworzec w Bytomiu pełni istotną rolę w transporcie publicznym Górnośląskiej Konurbacji. Obsługiwany przez Koleje Śląskie, oferuje połączenia m.in. do Gliwic (linia S18) i Chorzowa Batorego (linia S8). W bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się dworzec autobusowy oraz węzeł tramwajowy na placu Sikorskiego, zapewniający dogodne przesiadki.

Nieopodal stacji Bytom Wąskotorowy kursują zabytkowe pociągi turystyczne, organizowane przez Stowarzyszenie Górnośląskich Kolei Wąskotorowych, przyciągające miłośników kolejnictwa.

Historia: od XIX wieku do „Latającego Ślązaka”

Pierwszy dworzec w Bytomiu powstał w 1868 roku wraz z linią kolejową Tarnowskie Góry – Katowice – Czechowice-Dziedzice. Po I wojnie światowej, gdy Bytom znalazł się po niemieckiej stronie granicy, stacja zyskała na znaczeniu jako punkt tranzytowy. W latach 1929–1930 wyburzono stare budynki, zastępując je nowoczesnym kompleksem z imponującą halą peronową.

W latach 1936–1939 to właśnie tutaj kończył bieg słynny „Latający Ślązak” – jeden z najszybszych pociągów ówczesnej Europy. Ten ekspresowy skład pokonywał trasę Berlin–Bytom w zaledwie 4 godziny i 25 minut, osiągając prędkość do 160 km/h.

Architektura: modernistyczne dziedzictwo

Budynek dworca utrzymany jest w stylu modernizmu, choć jego elewacja była wielokrotnie modernizowana. Pierwotnie zdobiła go cegła klinkierowa, charakterystyczna wieża z zegarem i maszt flagowy. Dziś łączy w sobie elementy historyczne z nowoczesnymi rozwiązaniami.

Unikatowa hala peronowa

Jednym z najcenniejszych elementów bytomskiego dworca jest hala peronowa, przykrywająca perony 2, 3 i 4. Jej konstrukcja opiera się na stalowych ramach typu „de Dion”, a sama hala jest jedną z trzech zachowanych w Polsce (obok Wrocławia i Legnicy).

Warto zwrócić uwagę na ślady historii – jedna z belek nosi ślad po bombie zrzuconej pod koniec II wojny światowej, która na szczęście nie eksplodowała.

Zabytkowa nastawnia „Bt”

W 2022 roku do rejestru zabytków trafiła unikalna nastawnia bramowa „Bt”, wybudowana w 1935 roku. To przykład modernistycznej architektury kolejowej, z nadwieszoną nad torami stalową częścią sterowniczą. Jej wpis do rejestru zabytków potwierdza historyczną i techniczną wartość obiektu.

Współczesność i przyszłość dworca

Otwarcie wyremontowanego dworca miało miejsce 25 czerwca 2014.

Pod koniec 2020 roku nastąpiło podpisanie umowy na modernizację linii kolejowej nr 131 na odcinku Chorzów Batory – Nakło Śląskie w ramach zadania LOT A. Zakres prac w obrębie stacji Bytom przewiduje między innymi rozbiórkę peronu 1 i modernizację pozostałych, zmianę układu torowego, budowę lokalnego centrum sterowania oraz odnowę hali peronowej.

W dniu 13 marca 2022 roku, w związku z rozpoczęciem prac budowlanych na odcinku Chorzów Batory – Chorzów Stary, zawieszono ruch pasażerski na odcinku Chorzów Batory – Bytom – Tarnowskie Góry.

16 października 2024 udostępniono podróżnym peron 3 pod wyremontowaną halą peronową.

Mimo zmian, bytomski dworzec pozostaje żywym świadkiem historii, łącząc tradycję z nowoczesnością. To nie tylko miejsce podróży, ale także perła architektury, którą warto zobaczyć.

Czy wiesz, że…?

• W holu dworca znajduje się mozaika autorstwa Kazimierza Gąsiorowskiego.
• Na peronie 3 stoi kapliczka z figurą św. Katarzyny.
• W latach 30. XX wieku Bytom miał bezpośrednie połączenie z Berlinem w 4,5 godziny – dziś podróż trwa znacznie dłużej.

Bytomski dworzec to więcej niż stacja – to kawałek historii Śląska, który wciąż żyje i służy podróżnym. Jeśli będziesz w okolicy, zatrzymaj się na chwilę i doceń jego niepowtarzalny klimat!

Zdjęcia : Domena publiczna, fotopolska.eu